Hormon Görevleri ve Özellikleri

Karbonhidrat, yağ ve proteinler metabolizmadaki temel reaksiyonların hızı, organizmanın gereksinimine göre düzenlenir. İştah, yeme isteği gibi vücudun temel beslenme dürtüleri de hormonal ve sinirsel iletişim sistemine sahiptir. Bu yazımızda yaşamımızı etkileyen vücuttaki tüm hormonların isimleri nelerdir, hormon görevleri neler, hangi hormon hangi biyolojik işleve sahiptir detaylı olarak anlatıyoruz.

Hormonlar ve Görevleri

Hipofiz Bezi Hormonları

Adrenokortikotropik Hormonu (ACTH)

ACTH iki işleve sahiptir. Biri steroid hormonların salgılanmasını uyarır. Diğeri ise adrenal korteks gelişimini uyarır. Ayrıca Adrenokortikotropik hormon protein yapıdadır. Kolin ACTH yapısında bulunduğundan kolinden zengin gıda tüketimi aktiviteyi arttırır. (Yumurta, organ etleri, kinoa, süt)

Büyüme Hormonu

Protein yapıdadır. Uzayan kemik gelişimi ve zeka gelişimde rol oynar. Manganezden bakımından yüksek besin (kurubaklagil ,yağlı tohum) çinkodan yüksek besin tüketimi (karides, balık, istiridye) ve L-Arginin amino asitinden zengin gıda tüketimi (et, süt, buğday, soya) büyüme hormonu aktivetisini arttırır. Özellikle vücut geliştirme ve fitness ile uğraşan kişiler kas gelişimini hızlandırmak için büyüme hormonunu (growth hormone) aktif tutmak isterler.

Tiroid Uyarıcı Hormon

Protein yapıdadır. Tiroid bezinin hormon salgılamasını uyarır. Bazal metabolizma hızını düzenlerler. Bu görevinden dolayı üreme faaliyetleri, büyüme – gelişmeyi de etkileyen hormondur. Tiamin (karaciğer, ceviz, fındık, kurubaklagil), iyot (deniz ürünleri, su, çikolata, soya)

Prolaktin Hormonu

Süt salgılanmasını uyarır. Ayrıca omega-3 besin kaynaklarından tüketmek prolaktin hormonu aktivitesini arttırır. (Ceviz, chia tohumu, ıspanak, lahana)

Seratonin

Triptofan aminoasitinden sentezlenen ve insanda mutluluk, canlılık, zindelik sağlayan bir hormondur. Ayrıca mide ve bağırsak bölgesindeki kas sisteminin hareketlerini yönetir. Triptofan (yulaf, ceviz, yumurta), folik asit (portakal, ıspanak), omega-3 ve karbonhidrat içeriği zengin besinler tüketmek seratonin seviyesini artırır. Seratonin diğer hormonlarla da etkileşim içerisindedir. Örneğin kadınlarda östrojen artışı seratonin artışı da sağlar. Dolayısıyla hiç karbonhidrat tüketmemek mutsuzluk getirir. Çünkü karbonhidratlar kan akışını hızlandıran bir etkiye sahiptir. Yapılan çalışmalar sonucunda görülmüştür ki karbonhidrat tüketimi azalan insanların depresyona girme oranında artış olmaktadır.

Adrenal Bezi Hormonları

Epinefrin Hormonu

Tirozin temelli bir hormondur. Korku, öfke ve coşku durumlarında hormon salgısı artmaktadır. Bununla birlikte glikojenin glikoza çevrilmesi için gerekli enzimleri uyarır. Ek olarak hormon aktivitesini artırmak için tirozin içeren gıda tüketimine önem vermemiz gerekmektedir. (Badem, avokado, muz, yumurta)

Aldosteron Hormonu

Mineral metabolizmasını düzenleyen hormondur. Hormon yetersizliği sonucunda sodyum atımı artmaktadır. Dolayısıyla sodyum içeren besin tüketimi bu hormon için önemlidir. (Salamura zeytin, peynir, dereotu, ekmek)

Kortizol Hormonu

Karbonhidrat, protein ve yağ metabolizmasında insüline zıt yönde etki etmektedir. Yaralanma, korku, stres durumlarında kortizon hormonu salgısı artmaktadır. İşlevi mide salgısını uyarmaktır. Proteinden glikoz yapımını hızlandırır.

Pankreas Hormonları

İnsülin Hormonu

Protein yapıda bir hormondur. Kandaki glikozun hücre içine girerek hücrede oksidasuonu ve karaciğerde gikojene çevirerek depo edilmesini sağlar.

Glukagon Hormonu

Açlık durumunda salgılanan bir hormondur. Pankreasın Langerhans adacıklarının alfa hücreleri tarafından salgılanır. Karaciğer ve yağ dokusunda etkilidir. Kasta glukagon reseptörü bulunmaz. Ayrıca kana glikoz sağlayan reaksiyonları hızlandırır.

Gastrointestinal ve Adipoz Doku Hormonları

• Sekretin: Protein yapısındadır. Pankreastan sindirim enzimlerinin salgılanmasını uyarır.
• Kolesistokinin: Safra kesesinin hareketlerini düzenler.
• Gastrin: Mide salgısını uyaran protein yapıda bir hormondur.
• Ghrelin: Fonksiyonlarından biri enerji depolarının boşalmasını önleyerek her öğün öncesi kan serum düzeylerindeki seviyesinin artışıyla iştah uyarıcı etkiye sahiptir. Diğer bir fonksiyonu da büyüme hormonu salgılanmasını sağlayan hormonu uyarır (somatotrop) Bu da hücrelerin hem gelişmesini hem de mitoz bölünmeyle hücre gelişimini sağlar. Ayrıca ghrelin hormonu büyüme hormonunu inhibe eden somatostatin salınımını baskılar. Dolayısıyla karbonhidrat alımı ghrelin salınımını azaltır.
• Peptid YY-36: Hipotalamus’a tokluk duygusunu oluşturan sinirleri uyarır. Yeme isteğine karşı oluşan sinirleri baskılar.
• Leptin: Temel işlevi enerji dengesi ve doygunluk sinyalinin oluşmasıdır. Dolaşımdaki leptin düzeyi yağ kitlesinin artışına paralel olarak yükselir ve hipotalamusta yağ dokusundaki yeterli enerji depolandığında iştahın baskılanmasına ve enerji harcamasının artışına sebep olur.  Karbonhidrat alımı leptin düzeyini arttırır.
• Adiponektin: İnsülin duyarlılığını arttırır.
• Prostaglandinler: (A1, S1, E1,E2,F12,F22) Yumuşak kasların kontraksiyonunu sağlarlar. Çoklu doymamış yağ asidi türevleridir ve bu hormonlar etkinlik gösterdikleri dokularda sentezlenirler.