Ayın evreleri nasıl hesaplanır, ay’ın Dünya’nın etrafında dönmesi sırasında Güneşten aldığı ışığın yansıması sonucu gözlemlediğimiz farklı görünümlerini ifade eder. Bu evreler Ayın gökyüzündeki konumuna bağlı olarak değişir. Ayın evrelerini hesaplamak için genellikle bir takvim veya astronomi uygulaması kullanılır çünkü evrelerin hesaplanması biraz karmaşık matematiksel hesaplamalar gerektirebilir.
Ancak, temel olarak Ayın evrelerini anlamak için Ayın pozisyonunu ve Ayın yüzeyine düşen Güneş ışığının gözlemciye nasıl yansıdığını bilmek gerekmektedir. İşte temel adımlar:
Yeni Ay
Ayın Güneş ile aynı hatta bulunduğu durumdur. Ayın yüzeyinde Güneş ışığı doğrudan yansımaz ve Ayın yüzeyi tamamen karanlık görünür.
İlk Dördün
Ay Dünya Güneş hattının dik açısı yönünde olduğunda gerçekleşir. Bu durumda Ayın yarısı güneş ışığını alırken diğer yarısı karanlık kalır.
Dolunay
Ay Dünya ile Güneş arasında yer aldığında gerçekleşir. Bu durumda Ayın tüm yüzeyi Güneş tarafından aydınlatılır ve Dünyadan bakıldığında Ay tamamen aydınlık görünür.
Son Dördün
Ay Dünya-Güneş hattının diğer dik açısı yönünde olduğunda gerçekleşir. Bu durumda de Ayın yarısı güneş ışığını alırken diğer yarısı karanlık kalır.
Ayın evreleri arasındaki diğer durumlar yukarıdaki temel durumların arasındaki geçişlerdir. Bu geçişler sırasında Ayın yüzeyinde görünen aydınlık ve karanlık bölgelerin kombinasyonları değişir.
Pratikte Ayın evrelerini belirlemek için astronomi uygulamaları veya takvimler kullanmak daha uygundur, çünkü bu hesaplamaların tam olarak doğru yapılması gerekmektedir.
Tarihe Göre Ayın Görünümü
Belirli bir tarihe göre Ay’ın görünümünü anlamak için astronomi uygulamaları veya çevrimiçi araçlar kullanmanız gerekmektedir. Çünkü ayın evreleri belirli matematiksel hesaplamalara dayanır ve her tarihte farklı bir evre olabilir. Örneğin 2023 yılında ayın belirli tarihlerdeki evreleri şu şekildedir:
1 Ocak 2023: İlk Dördün
9 Ocak 2023: Dolunay
16 Ocak 2023: Son Dördün
24 Ocak 2023: Yeni Ay
1 Şubat 2023: İlk Dördün
8 Şubat 2023: Dolunay
15 Şubat 2023: Son Dördün
23 Şubat 2023: Yeni Ay ve bu şekilde devam eder.
Ancak daha güncel ve detaylı bilgiler için çevrimiçi astronomi kaynaklarını veya astronomi uygulamalarını kullanmanız gerekmektedir. Yukarıda sunulan sadece bir örnektir. Bu tür kaynaklar genellikle Ay’ın belirli tarihlerdeki evrelerini ve görünümünü size sunabilir.
Yeni Ay Evresi
Yeni Ay ayın gökyüzünde Güneş ile aynı hattan bakıldığında görülen evresidir. Bu nedenle Ayın yüzeyinin dünyaya göre görünen kısmı tamamen karanlık olur ve ayın görünür yüzeyi neredeyse görünmez hale gelir. Yeni Ay evresinde ayın yüzeyi Güneş tarafından aydınlatılan kısmın tam tersi yönündedir.
Gözlemci dünyaya baktığında ayın Yeni Ay evresinde görünen yüzeyi neredeyse tamamen karanlıktır ve sadece belirgin bir siluet olarak belirir. Bu evre genellikle ayın evre döngüsünün başlangıcı olarak kabul edilir ve ardından ayın yüzeyinin Güneş’ten aldığı ışıkla giderek artan bir şekilde aydınlanarak artan bir evreler dizisine girmesi başlar.
Yeni ay evresi ayın Dünya çevresinde tam bir dönüşünü tamamladıktan sonra gerçekleşir. Ancak ayın dünya ve güneş arasındaki açı nedeniyle Yeni Ay evresi her dönüşün sonunda gerçekleşmez bu yüzden Yeni Ay gözlemlerinin arasında birkaç gün boşluk olabilir.
Şişkin Ay Evresi
Şişkin Ay genellikle Ayın gökyüzündeki yarıda kesilmiş şeklini ifade eder. Bu evre İlk Dördün ve Son Dördün evreleri arasında yer alır. İlk Dördün ayın artan aydınlık yüzeyini ve dolayısıyla artan bir şekilde görünen yüzeyini temsil ederken Son dördün ise ayın azalan aydınlık yüzeyini ve giderek azalan bir şekilde görünen yüzeyini temsil eder.
Şişkin Ay evresi sırasında ayın yarıda kesilmiş kısmı güneş tarafından aydınlatılırken diğer yarı karanlık kalır. Gökyüzünde yükseldiğinde veya batarken sıklıkla belirgin bir şekilde görülebilen bu evre ayın Dünyadan bakıldığında bir yarımküreyi aydınlattığını ve diğer yarımkürenin gölge altında kaldığını gösterir.
Şişkin Ayın İlk Dördün ve Son Dördün arasında yer alması Ayı evre döngümsünde yarısını n tamamladığını ve artık dolunaya doğru ilerlediğini gösterir. Dolunay evresine doğru ilerlerken ayı yüzeyinin tamamen aydınlandığı döneme gelinir.
Ayın Evreleri Kaç Haftada Bir Değişir?
Ayın evreleri Dünya etrafında yaklaşık 29,5 gün süren bir döngüde değişir. Bu süreye ay evre döngüsü denir. Bu nedenle, Ayın evreleri yaklaşık olarak her 29,5 gün içinde tam bir döngü yapar.
